ขบถ รศ. 121

บทความนี้ได้รับความสนใจมากตั้้งแต่ตีพิมพ์ครั้งแรกเมื่อ 2514 อันเนื่องมาจากเหตุการณ์ในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ เพราะกรณีพระยาแขกเจ็ดหัวเมืองคบคิดขบถเมื่อ ร.ศ. 121 คือต้นกำเนิดของปัญหาต่างๆ ในภูมิภาคนั้นที่สืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้ ผมยังจำได้ดีว่า 2-3 ปีหลังจากพิมพ์บทความเรื่องนี้ ผู้ใหญ่ในกระทรวงมหาดไทยที่รับผิดชอบสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ก็ส่งลูกน้องมาคุยกับผมที่กระทรวงการต่างประเทศเกี่ยวกับปัญหาดังกล่าว และในการปะทะกันครั้งแรกๆ เมื่อ 2547 ในเป้ของ “ผู้ก่อความไม่สงบ” คนหนึ่งซึ่งเจ้าหน้าที่ฝ่ายความมั่นคงของรัฐนำมาให้ผมดูปรากฏสำเนาบทความเรื่องพระยาแขกเจ็ดหัวเมืองคบคิดขบถ ร.ศ. 121 ด้วย “ผู้ก่อความไม่สงบ” คนนั้นคงอยากรู้ที่มาของปัญหาของเขากระมัง ผมขออวยพรให้เขาประสบความสุขในสัมปรายภพ