หนังสือเล่มนี้เป็นการศึกษาประวัติศาสตร์งานราชทัณฑ์ไทยสมัยใหม่ในภาพกว้างนับตั้งแต่ พ.ศ. 2433-2506 (รัชกาลที่ 5 ถึงสมัยจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์) โดยเนื้อหาจะแบ่งออกเป็น 3 ภาค ดังนี้
ภาคที่ 1 “ราชทัณฑ์” สมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์
บทที่ 1 จะเริ่มจากการสืบสาวการลงโทษในสมัยจารีตและแนวคิดที่อยู่เบื้องหลังการลงโทษแบบดังกล่าว และการปฏิรูปราชทัณฑ์ให้เป็นสมัยใหม่ตามแบบอาณานิคม เพื่อเสริมสร้างอำนาจการลงทัณฑ์แบบรวมศูนย์ของผู้ปกครองสมบูรณาญาสิทธิราชย์
บทที่ 2 เป็นการทำความเข้าใจปฏิบัติการและข้อจำกัดในงานราชทัณฑ์สมัยใหม่ของรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์สยาม เช่น ปัญหาสิทธิสภาพนอกอาณาเขต การรักษาอำนาจของกลุ่มชนชั้นปกครอง และระบบการลงโทษตามสถานะและลำดับชั้นทางสังคมของผู้กระทำผิด
ภาคที่ 2 ความรู้และการปฏิรูปการลงทัณฑ์สมัยคณะราษฎร
บทที่ 3 ที่วิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของงานราชทัณฑ์หลังการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 เมื่อมีการนำหลักอาชญาวิทยาและทัณฑวิทยาแบบตะวันตกมาประยุกต์ใช้กับสังคมไทย มีการขยายอำนาจงานราชทัณฑ์อย่างกว้างขวางในฐานะเครื่องมือสำคัญเพื่อจัดระเบียบและควบคุมบุคคลที่เป็นภัยคุกคามต่อสังคม และการเกิดเรือนจำสำหรับนักโทษ โรงเรียนฝึกอาชีพสำหรับเด็กที่กระทำผิด และนิคมฝึกอาชีพสำหรับผู้ต้องโทษกักกัน
บทที่ 4 จะเน้นไปที่ทัณฑนิคมอันเป็นวิธีการจัดการนักโทษรูปแบบใหม่ที่รัฐบาลคณะราษฎรนำมาใช้ รวมถึงศึกษาความสำเร็จและล้มเหลวของทัณฑนิคมแต่ละแห่ง
ภาคที่ 3 เข้าใจ “ราชทัณฑ์ไทยในปัจจุบัน” ผ่านประสบการณ์จากอดีต
บทที่ 5 เริ่มต้นจากการอธิบายความเปลี่ยนแปลงของงานราชทัณฑ์นับตั้งแต่หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 จนถึงสมัย จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ซึ่งสัมพันธ์กับการเข้ามามีบทบาทขององค์การสหประชาชาติที่เน้นการฟื้นฟูนักโทษตามหลักอาชญาวิทยาแนวสังคมวิทยาขณะเดียวกันรัฐก็ใช้อำนาจเด็ดขาดในการลงทัณฑ์เพื่อให้เกิดความสงบเรียบร้อยและเป็นระเบียบในสังคม
บทที่ 6 อธิบายการควบคุมนักโทษการเมืองในประวัติศาสตร์ราชทัณฑ์ไทยซึ่งรัฐมิได้ให้ความสำคัญกับการปรับปรุงฟื้นฟูพฤติกรรม แต่มุ่งเน้นยับยั้งหรือยุติความเคลื่อนไหวของกลุ่มการเมืองที่เป็นฝ่ายตรงข้ามกับอำนาจรัฐ เนื้อหาของบทนี้จะครอบคลุมตั้งแต่ พ.ศ. 2475-2506 อันเป็นช่วงเวลาที่รัฐไทยเริ่มจำแนกความผิดทางการเมืองให้มีลักษณะแตกต่างจากความผิดทางอาญาทั่วไป รวมถึงมีแนวทางปฏิบัติต่อนักโทษการเมืองที่ชัดเจนมากขึ้น