โฟมา คนขวางโลก (FOMA GORDEYEV)

“โฟมา คนขวางโลก” ในเจตจำนงของกอร์กี จงใจเสนอภาพของชายหนุ่มผู้สมบูรณ์ด้วยพละกำลังทั้งทางร่างกายและจิตใจ เพื่อสะท้อนกลับในอีกมุมว่าแม้ร่างกายแข็งแกร่ง แต่หากเกิดวิกฤตทางจิตวิญญาณแล้ว ชีวิตใครคนหนึ่งอาจถึงกาลล่มสลายเอาได้ไม่ยากเลย สิ่งใดหรือคือข้อจำกัดที่มาสกัดกั้นมิให้ใครสักคนเดินทางไปสู่จุดหมายปลายฝันของชีวิตทั้ง ๆ ที่มีลำดับขั้นบันไดปูไว้ให้เรียบร้อยแล้วด้วยซ้ำ เป็นที่ตัวเขาเองหรือเพราะสภาวะแวดล้อมในชีวิต ขณะที่อเมริกามีคติอันลือลั่นว่า “อเมริกันดรีม American Dream” ทว่ารัสเซียไม่เคยมีคติเยี่ยงนั้น ด้วยว่าโดยกระบวนการทางสังคมได้หล่อหลอมความคิดและชีวิตประชาชนชาวรัสเซียให้ดำรงอยู่ในลักษณะของพลเมืองที่ไร้ความหวัง ซ้ำยังขาดแรงจูงใจอันปรากฏอยู่นับเนื่องตลอดมาในประวัติศาสตร์ตั้งแต่ยุคจักรวรรดิรัสเซีย ครั้นสิ้นยุคพระเจ้าซาร์ มาจนถึงยุคสหภาพโซเวียต แต่กระนั้นชนชั้นกรรมาชีพและชาวนาก็ยังตกอยู่ในความยากจน ถูกกดขี่และถูกเอารัดเอาเปรียบเหยียบให้จมลงในดินใต้ฝ่าเท้าของชนชั้นพ่อค้าและผู้ปกครอง ความแสบสันของกอร์กีที่น่าสนใจอย่างยิ่งคือการสร้างตัวละครเอก “โฟมา” ให้จุติในชนชั้นพ่อค้า หาใช่ไอ้หนุ่มผู้ใช้แรงงานหรือเป็นทาสติดที่ดินแต่อย่างใด การต่อสู้ในศึกครั้งนี้จึงมิใช่การต่อสู้ของคนข้างล่างกับคนบนยอดพีระมิด แต่มันคือการต่อสู้เพื่อให้ได้มาซึ่งความเป็น “ปัจเจกเสรี” อันเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งของความเป็นมนุษย์คนหนึ่ง