ประพฤติการณ์ของนายทองอิน รัตนะเนตร์

 พระราชนิพนธ์ชุดสำคัญที่หายไปจากการพิมพ์มานานกว่า 80 ปี นวนิยายเรื่องนี้ถือเป็น พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 6 ซึ่งพัฒนามาจากชุดเรื่องสั้น “นิทานทองอิน” ที่ทรงพระราชนิพนธ์ไว้ราว พ.ศ. 2447–2448 และตีพิมพ์ในนิตยสารหรือนิตยาภิรมย์ในเวลานั้น ต่อมาใน พ.ศ. 2464 ทรงปรับปรุงและขยายความเป็นเรื่องชุดใหม่จำนวน 11 เรื่อง รวมเรียกว่า “ประพฤติการณ์ของนายทองอิน รัตนะเนตร” ลงพิมพ์ในนิตยสาร สุริยศศิธร ตัวละคร “นายทองอิน รัตนะเนตร” เป็นบุคคลสมมติที่ถูกใช้เป็นกระจกสะท้อนสังคมไทยในช่วงเปลี่ยนผ่านสู่สมัยใหม่ ทองอินถูกวางให้เป็นชนชั้นกลางที่มีทั้งความทะเยอทะยาน ข้อบกพร่อง และความพยายามปรับตัวเข้ากับสังคมที่กำลังเผชิญอิทธิพลตะวันตก พระราชนิพนธ์ชุดนี้จึงเป็นทั้งงานบันเทิงและงานสะท้อนคติที่ทรงต้องการให้ผู้อ่านตระหนักถึงพฤติกรรม ข้อคิด และคุณธรรมในการดำเนินชีวิต