หลักกฎหมายแพ่ง

วิชา “หลักกฎหมายแพ่ง” (Civil Law) เป็นกฎหมายที่วางระเบียบความสัมพันธ์หรือความเกี่ยวพันระหว่างบุคคลกับบุคคลที่อยู่ในฐานะเท่าเทียมกัน หรือมีความเสมอภาคกันเกี่ยวกับสถานภาพ สิทธิ และหน้าที่ของบุคคลตามกฎหมาย เช่น กฎหมายว่าด้วยบุคคล ทรัพย์ ทรัพย์สิน นิติกรรม สัญญา หนี้ ละเมิด จัดการงานนอกสั่ง ลาภมิควรได้ ครอบครัว มรดก ฯลฯ นอกเหนือจากกฎหมายพาณิชย์ กฎหมายธุรกิจ กฎหมายแรงงาน กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญา และกฎหมายอื่นๆ ด้วยเหตุนี้การที่ประเทศไทยใช้ระบบกฎหมายลายลักษณ์อักษร ย่อมต้องมีนิติวิธี อาทิ การใช้กฎหมาย การตีความ การอุดช่องว่างแห่งกฎหมายแก่บุคคลต่างๆ ที่มีความเกี่ยวข้องกับกฎหมายด้วยเช่นเดียวกัน ประเทศไทยจึงได้ใช้ระบบประมวลกฎหมายขึ้น เช่นเดียวกับประมวลกฎหมายแพ่งฝรั่งเศสและเยอรมนี ซึ่งเป็นระบบกฎหมายลายลักษณ์อักษร โดยมีรากฐานมาจากกฎหมายโรมันหรือที่เรียกเป็นภาษาอังกฤษว่า “Civil Law” เพราะว่ามีการแบ่งเป็นหมวด เป็นระบบ มีความเกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงข้อความซึ่งกันและกัน และสามารถนำมาใช้สะดวก มีความชัดเจนเข้าใจง่าย ซึ่งจะแตกต่างกับประเทศที่เป็นต้นตอหรือรากเหง้าของแหล่งกำเนิด หรือวิวัฒนาการของระบบกฎหมายจารีตประเพณี หรือระบบคอมมอนลอร์ (Commom Law) คือ ประเทศอังกฤษ โดยที่กฎหมายมาจากขนบธรรมเนียม จารีตประเพณี ประเพณีแต่ละท้องถิ่นได้เน้นถึงหรือให้ความสำคัญกับผู้พิพากษาที่ได้วินิจฉัยคดีข้อพิพาทที่เกิดขึ้นในแต่ละท้องถิ่นโดยการนำขนบธรรมเนียม จารีตประเพณี ประเพณีแต่ละท้องถิ่น มาวินิจฉัยข้อพิพาทในทางคดีและพิพากษาคดีข้อพิพาทที่เกิดขึ้นเป็นหลักกฎหมายขึ้นมา หรือที่เรียกว่า “Judge Made Law”